Sau khi giành quyền kiểm soát Soledar, Nga tiếp tục các cuộc tiến công ở Donbass giữa bối cảnh giao tranh tiếp diễn. Ở phía Tây Nam, Ugledar - một thị trấn nhỏ khai thác mỏ nằm cách Mariupol 100km đã trở thành một điểm liên lạc chính cho quân đội Nga. Nếu Nga giành chiến thắng trong cuộc tấn công này, đó sẽ là cú đánh mạnh vào Ukraine. Chiến thắng ở Ugledar cũng được đánh giá là có thể thay đổi cán cân quyền lực ở khu vực Donetsk và cải thiện tuyến phòng thủ của Moscow ở Melitopol.

Lý do Nga quyết chiến giành Ugledar

Một cuộc tấn công vào Ugledar từng diễn ra ngày 24/1 do Hạm đội Thái Bình Dương và các lực lượng đặc biệt của nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng (DPR) tiến hành. Mặc dù cả Nga và Ukraine đều tuyên bố đạt được thành quả quân sự cũng như khiến đối phương chịu tổn thất nặng nề nhưng hầu như có rất ít tiến triển được ghi nhận tại khu vực này.

Ugledar sở hữu một tổ hợp gồm 4 tòa nhà cao tầng thời Liên Xô được xây dựng vào những năm 1960. Điều này khiến cho Ugledar là một pháo đài vững chắc không chỉ nằm ở vị trí cao mà còn có thêm một công sự cao 27 mét. Do đó, Ugledar trở thành một phần then chốt trong tuyến phòng thủ của Ukraine ở Tây Nam Donetsk, đồng thời kiểm soát khu vực xung quanh, ngăn cản Nga tấn công bên sườn Marinka, Kurakhovo và Avdeevka từ phía Nam.

Ngoài ra, Ugledar còn nằm trên nút giao giữa mặt trận phía Đông của Nga ở khu vực Donetsk với mặt trận phía Nam ở khu vực Zaporizhzhia, đồng thời gần với tuyến đường sắt duy nhất nối Crimea với khu vực Donbass. Ukraine đã tận dụng các vị trí gần đó để nã pháo vào các đoàn tàu, hạn chế khả năng của Nga nhằm di chuyển lực lượng và trang thiết bị giữa hai mặt trận, cũng như cản trở Moscow đạt được mục tiêu quan trọng, đó là kiểm soát toàn bộ Donbass.

Ngoài việc kiểm soát Donbass, Moscow được cho là còn muốn kiểm soát hành lang đất liền nối Nga với Bán đảo Crimea. Việc Kiev kiểm soát Ugledar sẽ đe dọa mục tiêu đó.

Đây không phải lần đầu tiên Nga nỗ lực giành quyền kiểm soát thành phố Ugledar. Hai cuộc tấn công đầu tiên của quân đội Nga ở Ugledar đã không thành công. Chiến trường hiện tại bắt đầu định hình vào tháng 3 năm ngoái, sau khi lực lượng DPR chọc thủng tuyến phòng thủ của Ukraine ở Volnovakha và Granitnoye để kết hợp với quân đội Nga từ Crimea. Họ cũng hoàn thành nhiệm vụ chiến lược, đó là bao vây Mariupol và tạo nên một hành lang trên đất liền giữa Crimea và Rostov-on-Don. Tuy nhiên, cuộc chiến giành Mariupol đã trì hoãn quân đội Nga giành quyền kiểm soát Ugledar và Velikaya Novoselka ở phía Tây.

Trong một thời gian dài, Ugledar chứng kiến các cuộc giao tranh chiến hào và những màn nã pháo đáp trả nhau của quân đội hai bên. Ngày 22/6, lực lượng Ukraine tiến hành phản công ở phía Nam Ugledar, tận dụng quyền kiểm soát khu đất cao này để giành lấy làng Pavlovka. Họ không thể tiến công xa hơn làng Yegorovka, nhưng cuộc phản công này là khởi đầu cho một quá trình dài giao tranh đến khi cạn kiệt nguồn lực. Những cuộc giao tranh trong suốt mùa hè ở các khu rừng nằm giữa Pavlovka và Yegorovka đã khiến hai bên chịu tổn thất nặng nề. Dù vậy, cục diện xung đột vẫn không có nhiều thay đổi cho tới cuối tháng 10, khi Nga quyết tâm giành được Pavlovka.

Mặc dù tình hình chiến trường dường như nghiêng về phía Nga nhưng việc tiến hành một cuộc tấn công trong điều kiện bùn lầy không phải ý tưởng hay. Cuộc tấn công vào Pavlovka đã khiến Nga tổn thất về phương tiện bọc thép cũng như những khó khăn trong việc sơ tán thương binh và điều quân tiếp viện. Kết quả là trong khoảng 10 ngày giao tranh, Nga tuyên bố quân đội nước này đã kiểm soát được Pavlovka, nằm ngay dưới Ugledar, nhưng chưa thể tiếp tục tấn công xa hơn về phía Bắc.

Kế hoạch của Nga

2 tháng sau, với sự chuẩn bị lớn về lực lượng, Nga tiến hành cuộc tấn công thứ ba để giành Ugledar. Theo RT, Nga đã tiến công từ phía Đông Nam qua một ngôi làng gần Nikolskoye trong khi Ukraine bố trí tuyến phòng thủ với dự đoán Nga sẽ tiến công từ Pavlovka. Kết quả là trong một vài ngày, Nga đã kiểm soát được các vị trí gần Nikolskoye cùng với một số nông trại và vựa lúa ở phía Bắc Pavlovka, từ đó tiến vào ngoại ô Đông Nam của Ugledar.

Trong khi đó, quân đội Ukraine tổ chức lại tuyến phòng thủ bằng cách rút quân sâu vào Ugledar và tiếp tục sử dụng các tòa nhà ở đây làm thành trì. Quân đội Ukraine biến khu vực Mỏ Yuzhno-Donbasskaya ở Đông Bắc Ugledar trở thành nơi tập trung chính nguồn lực dự trữ cho nỗ lực phản công.

Mỏ Yuzhno-Donbasskaya. Ảnh: Wikipedia

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã thừa nhận trong bài phát biểu tối 4/2 rằng tình hình phía Đông "rất khó khăn" bởi Nga "đưa ngày càng nhiều lực lượng tới để phá vỡ tuyến phòng thủ của chúng tôi.

Các quan chức Ukraine cho biết lực lượng nước này đã đẩy lùi các cuộc tấn công gần đây của Moscow song cảnh báo, quân đội Nga, được tăng cường bởi hàng nghìn binh lính mới được huy động, đang cố gắng bao vây thị trấn này.

"Nga không cố gắng chọc thủng tuyến phòng thủ của Ugledar mà đang cố gắng bao vây thành phố này từ hai bên", Phó Thị trưởng thành phố Maksym Verbovsky nhận định hôm 3/2.

"Họ đã xoay xở để tiến vào một số ngôi làng gần đó nhưng quân đội Ukraine đã đẩy lùi họ về vị trí ban đầu".

Trong khi đó, nhà quan sát Vladislav Ugolny đánh giá trên RT rằng mặc dù thiếu tiến triển đáng kể và phải quay về vị trí chiến đấu nhưng Nga đã thành công trong việc kéo căng nguồn lực dự trữ của Ukraine cũng như đẩy họ xa dần Bakhmut và Kremennaya, những nơi Nga đang tiến hành các cuộc tấn công.

Ảnh: RT

Hiện nay, những nỗ lực của quân đội Nga nhằm tiến công vào Ugledar vẫn đang tiếp tục. Theo cố vấn cho lãnh đạo DPR, ông Igor Kimakovsky, khu vực này đã bị bao vây một phần.

Nhà quan sát Vladislav Ugolny cũng cho rằng ngay cả khi thành công giành quyền kiểm soát Ugledar thì một cuộc tiến công lớn của quân đội Nga về phía Bắc là điều khó có thể xảy ra bởi quân đội Ukraine đã di chuyển các nguồn lực dự trữ đến đây.

Dù vậy, trên thực tế, nếu mất đi thành trì quan trọng này, Ukraine sẽ buộc phải rút về phía Bắc, mất đi một đầu cầu thuận tiện cho cuộc tấn công vào tuyến đường Donetsk-Volnovakha cũng như mất đi các vị trí quan trọng để bố trí pháo binh.